Tiệt trừ HP ở trẻ: bài toán nan giải trong bối cảnh vi khuẩn Hp kháng thuốc gia tăng

Trẻ nhiễm khuẩn Hp dạ dày tại Việt Nam có xu hướng tăng cao trong những năm gần đây, kéo theo đó là sự gia tăng các bệnh lý viêm, loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, thiếu máu mạn tính ở trẻ. Việc điều trị cũng đang gặp rất nhiều khó khăn do tình trạng vi khuẩn kháng thuốc gia tăng và trẻ không thể tuân thủ điều trị do tác dụng phụ của các phác đồ.

Nhiễm khuẩn Hp – nguyên nhân chính gây bệnh lý dạ dày ở trẻ

Theo kết quả  điều tra dịch tễ học năm 2016, tỉ lệ trẻ nhiễm khuẩn Hp tại Việt Nam là khoảng 40%, và trẻ có xu hướng nhiễm Hp từ rất sớm. Kết quả nghiên cứu trên bệnh nhân nhi tại Bệnh viện Nhi trung ương và Bệnh viện Bạch Mai cho thấy: vi khuẩn Hp có 70% trong  trẻ mắc viêm dạ dày mạn, tới 95% bị loét tá tràng và chỉ có 23% trong số trẻ không có tổn thương niêm mạc dạ dày[1]. Như vậy, nhiễm khuẩn Hp có mối liên quan mật thiết tới bệnh lý dạ dày ở trẻ và việc tiệt trừ Hp là cần thiết.

Vậy hiện nay phương pháp điều trị và hiệu quả của các phác đồ diệt Hp cho trẻ em mang lại hiệu quả ra sao?

Các phác đồ điều trị hiện nay không mang lại hiệu quả như mong đợi

Tại Hội nghị nhi khoa toàn quốc tháng 11/2016, báo cáo của TS. Nguyễn Thị Việt Hà – Trưởng khoa tiêu hóa – Bệnh viện Nhi trung ương và các cộng sự cho thấy hiệu quả điều trị của 2 phác đồ diệt Hp ở trẻ (amoxicillin, lansoprazole, clarithromycin hoặc metronidazole) đều thấp như nhau  và chỉ đạt 66,7% [1]. Có rất nhiều nguyên nhân khiến việc tiệt trừ Hp ở trẻ không đem lại hiệu quả cao, trong đó phải kể đến:

• Tình trạng Hp kháng kháng sinh gia tăng: tình trạng vi khuẩn Hp kháng kháng sinh không chỉ diễn ra ở đối tượng bệnh nhân người lớn mà với trẻ em cũng đang gia tăng ở mức báo động. Nghiên cứu của các bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng 2 thực hiện trên trẻ trong độ tuổi từ 2-15 cho thấy, tỉ lệ kháng nguyên phát của Hp đối với clarithromycin là 73%, metronidazol là 25% [2]. Trong khi đó các kháng sinh tetracyclin và levofloxacin có tỉ lệ kháng thấp hơn nhưng chống chỉ định cho trẻ bởi chúng gây ra những nguy hại trên hệ xương, sụn của trẻ.
• Khó tuân thủ điều trị: sử dụng thuốc cho đối tượng trẻ nhỏ chưa bao giờ là một việc dễ dàng. Bên cạnh đó tác dụng không mong muốn của các phác đồ tiệt trừ Hp, đặc biệt là phác đồ 4 thuốc có bismuth là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân khó lòng tuân thủ điều trị, dẫn tới phác đồ không đạt hiệu quả như mong muốn và làm gia tăng tình trạng vi khuẩn Hp kháng thuốc.
• Tỉ lệ trẻ tái nhiễm Hp cao: do thói quen ăn uống và ý thức giữ gìn vệ sinh ở trẻ còn thấp nên tỉ lệ tái nhiễm Hp ở trẻ nhỏ rất cao, đặc biệt là trẻ dưới 8 tuổi. Tỷ lệ tái nhiễm Hp sau 12 tháng ở những trẻ đã được điều trị diệt Hp thành công lên tới 55,4% ở nhóm trẻ 3-4 tuổi ; 12,9% ở trẻ 9-15 tuổi [1].

 Bệnh dạ dày do vi khuẩn Hp ở trẻ có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm

Nguy cơ tiềm tàng của nhiễm Hp ở trẻ nhỏ

Theo các chuyên gia, việc nhiễm khuẩn HP ở trẻ nếu không được quan tâm và xử trí đúng thì có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng:

• Gây tình trạng viêm loét dạ dày mạn tính, tăng nguy cơ ung thư dạ dày ở tuổi trưởng thành. Một số trường hợp trẻ nhiễm khuẩn Hp bị U mô lympho trên lớp niêm mạc dạ dày (u MALT) khi lớn lên.
• Gây ra các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa, loét, thủng dạ dày ở trẻ.
• Có thể dẫn tới tình trạng thiếu máu mạn tính; trẻ xanh xao, dinh dưỡng kém ảnh hưởng tới phát triển thể chất và khả năng học tập về lâu dài.

Chính vì những lý do trên mà các nhà khoa học vẫn đang nỗ lực trên hành trình tìm kiếm giải pháp mới nhằm kiểm soát nhiễm khuẩn Hp tốt hơn và hạn chế tình trạng Hp đề kháng kháng sinh. Việc nghiên cứu thành công kháng thể OvalgenHP là một bước tiến khả quan của các nhà khoa học Nhật Bản. Kháng thể OvalgenHP làm thay đổi môi trường trong dạ dày dẫn tới giảm khả năng sống của vi khuẩn Hp tại dạ dày, ngăn cản sự bám dính của vi khuẩn vào niêm mạc dạ dày[3]. Đặc biệt Ovalgen HP gây phá vỡ cấu trúc màng tế bào vi khuẩn Hp, làm tăng hiệu quả điều trị cho người bệnh đang điều trị bệnh viêm loét dạ dày do H.pylori khi phối hợp với thuốc, kể cả những trường hợp đã kháng thuốc [4].

Đặc biệt, kháng thể OvalgenHP có nguồn gốc từ lòng đỏ trứng gà lành tính, khi sử dụng không gây tác dụng bất lợi cho cơ thể cũng như không gây dị ứng nhờ đặc tính không hoạt hóa bổ thể. Do đó, đây là một lựa chọn phù hợp với cả trẻ em và người lớn để trợ giúp trong quá trình điều trị bệnh viêm loét dạ dày do H.pylori, hoặc sử dụng cho người dương tính với Hp mà chưa có biểu hiện triệu chứng.

Với hơn 15 năm sử dụng tại Nhật Bản và nhiều quốc gia khác như Đài Loan, Hàn Quốc, Úc, Thái Lan, Việt Nam và một số nước châu Âu, kháng thể OvalgenHP được đánh giá cao về độ an toàn và hiệu quả. Kháng thể OvalgenHP cũng đã được cấp phép lưu hành tại Việt Nam từ năm 2015.

 Minh Tâm

Tài liệu tham khảo:

1. Nguyễn Văn Bàng và cs. Nhiễm Hp ở trẻ em Việt nam: đặc điểm dịch tễ học, biểu hiện lâm sàng, chẩn đoán và điều trị. Hội nghị khoa học nhi khoa toàn quốc lần thứ 22.Tháng 11/2016 ( Nhóm nghiên cứu Đại học Y Hà nội và Viện vệ sinh dịch tễ TW)
2. Lê Thị Minh Hồng và cs. Đề kháng kháng sinh nguyên phát ở trẻ em viêm loét dạ dày tá tràng do H.pylori. Hội nghị khoa học nhi khoa toàn quốc lần thứ 22.Tháng 11/2016 ( Nhóm nghiên cứu BV Nhi đồng 2 và Đại học Y khoa Phậm Ngọc Thạch).
3. Suzuki H et al. Helicobacter Reseach Vol.10; No.4.2016 : 48-54.
4. Umeda K et al. Proceedings of Probiotic symposium , Japan.2010