Vi khuẩn Hp (Helicobacter pylori) – tác nhân hàng đầu gây Ung thư dạ dày

Bất chấp xu hướng mắc ung thư dạ dày trên toàn thế giới có giảm, căn bệnh này vẫn là vấn đề nóng tại khu vực châu Á, thậm chí bệnh còn đang gia tăng với tốc độ rất nhanh chóng tại Việt Nam và một số nước châu Á khác.

Mối liên hệ giữa ung thư dạ dày và vi khuẩn Helicobacter pylori được chứng minh rõ ràng có thể giải thích cho tỷ lệ gia tăng Ung thư dạ dày nhanh ở các nước châu Á. Trên thực tế, từ năm 1994, tổ chức y tế thế giới WHO đã xếp vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp) là tác nhân vi sinh duy nhất gây ung thư nhóm 1 (nhóm tác nhân chắc chắn gây ung thư) bên cạnh một số tác nhân hóa học khác. Mặc dù đồng thuận về mối liên hệ trên là rõ ràng, vẫn có nhiều tranh cãi về cơ chế Hp làm gia tăng tỷ lệ ung thư tại khu vực châu Á, điều mà từ lâu được coi như một “Câu đố Châu Á” hay “Nghịch lý châu Á”

Nhiều cơ chế gây ung thư dạ dày khác nhau của vi khuẩn Hp đã được đưa ra và quan sát trên thực nghiệm. Vi khuẩn Hp có thể gây Ung thư dạ dày theo một số cơ chế như sau:

– Cơ chế tạo ra các gốc NO tự do là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư tế bào dạ dày.

– Cơ chế hình thành môi trường gây ung thư do nhiễm khuẩn Hp mạn tính. Trong trường hợp này, mặc dù vi khuẩn Hp không trực tiếp gây ung thư nhưng nhiễm khuẩn mạn tính dẫn tới quá trình viêm niêm mạc mạn tính, làm teo niêm mạc và loạn sản ruột. Những thay đổi này dẫn tới ung thư dạ dày.

– Yếu tố CagA của vi khuẩn Hp ở châu Á có độc tính trực tiếp gây ung thư ở tế bào dạ dày mạnh hơn so với chủng vi khuẩn Hp ở phương Tây. Các nhà khoa học đã chứng minh các chủng vi khuẩn Hp ở châu Á phần lớn có yếu tố CagA và do đó thường gây Ung thư dạ dày hơn so với chủng vi khuẩn Hp ở phương Tây.

Bất luận cơ chế gây Ung thư của vi khuẩn Hp là một trong những cơ chế trên hoặc là sự kết hợp của nhiều cơ chế, cho đến nay, vi khuẩn Hp vẫn được coi là yếu tố hàng đầu gây ung thư dạ dày. Hiện nay, trong điều trị ung thư dạ dày có Hp thì ưu tiên hàng đầu cũng là tiệt trừ Hp.

Một đặc điểm dễ thấy trong quá trình phát triển thành ung thư dạ dày là bệnh tiến triển cần có thời gian một vài năm tới hàng chục năm, do đó bệnh nhân thường chủ quan không điều trị triệt để Hp hoặc không dự phòng tái nhiễm. Dẫn tới bệnh Ung thư dạ dày thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, việc điều trị dứt điểm gần như không thể.

Vì lẽ đó, loại trừ Hp nên được tiến hành càng sớm càng tốt, việc loại trừ Hp nên tiến hành với cả những người sinh sống cùng bạn để phòng ngừa các biến chứng do vi khuẩn Hp gây ra, trong đó nguy hiểm hơn cả là Ung thư dạ dày. Các chuyên gia cũng tin rằng, so với việc điều trị bệnh do vi khuẩn Hp gây ra khi đã tiến triển sẽ tốn kém hơn nhiều so với việc phòng ngừa bệnh bằng cách tích cực loại trừ vi khuẩn Hp ngay từ khi phát hiện.

 Pv. Trần Tuân tổng hợp và lược dịch