Dùng kháng thể từ lòng đỏ trứng gà để hỗ trợ chữa Viêm loét dạ dày tá tràng

Nguyên nhân gây Viêm loét dạ dày-tá tràng (VLDDTT) là do sự mất sự cân bằng giữa quá trình hủy hoại và bảo vệ đối với niêm mạc dạ dày tá tràng, quá trình hủy hoại chiếm ưu thế hơn dẫn đến làm tổn thương phần tế bào niêm mạc dạ dày gây ra viêm loét dạ dày, tá tràng. Trong đó, vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp) là yếu tố gây loét dạ dày tá tràng đáng quan tâm nhất. Gần đây, các nhà khoa học Nhật Bản đã sử dụng loại kháng thể từ lòng đỏ trứng gà có tác dụng ức chế men urease của vi khuẩn Hp và đạt được những thành tựu nổi bật.

Lòng đỏ trứng gà là nguyên liệu sản xuất kháng thể IgY ức chế men urease của vi khuẩn Hp

Các yếu tố làm mất cân bằng gây viêm loét dạ dày tá tràng

Quá trình hủy hoại niêm mạc tạo bởi các yếu tố có khả năng ăn mòn, hủy hoại niêm mạc, là acid dạ dày và men pepsin – thành phần chính của dịch vị. Quá trình hủy hoại còn do những chất từ ngoài đưa vào như: rượu bia, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), và đặc biệt do nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (Hp). Người ta ghi nhận có khoảng 50% dân số trên thế giới nhiễm Hp và khoảng 70% bệnh nhân loét dạ dày, 90% bệnh nhân loét tá tràng có sự hiện diện của loại vi khuẩn này ở niêm mạc dạ dày. Ngoài ra, người ta còn đề cập đến yêu tố sự căng thẳng thần kinh (stress).

Thuốc diệt vi khuẩn Hp

Phác đồ chuẩn tiệt trừ Hp hiện nay là phối hợp 3 thuốc: một thuốc ức chế bơm proton (viết tắt PPI) kết hợp 2 kháng sinh, cụ thể đơn thuốc bác sĩ thường chỉ định: (omeprazol 20 mg + amoxicillin 1g + clarithromycin 500 mg) x 2 lần/ngày, dùng trong 14 ngày, là phác đồ điều trị cơ bản lần đầu.

Ngoài dùng thuốc phối hợp với kháng sinh để trị Hp, bác sĩ có thể cho dùng thêm thuốc khác để giảm triệu chứng như dùng thuốc chống co thắt cơ trơn (như No-spa) để giảm đau, dùng thuốc trung hòa acid dịch vị như Maalox, Stomafar, Simelox, Phosphalugel…, dùng thuốc chống tiết acid là PPI (omeprazol, esomeprazol, lansoprazol…) hoặc thuốc kháng thụ thể H2 (ranitidin), dùng thuốc hóa giải stress, an định thần kinh (sulpirid, diazepam…).

LƯU Ý!

Người bệnh cần đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán xác định bệnh. Bởi, tùy theo mức độ bệnh mà phác đồ điều trị có thể khác nhau. Riêng trường hợp loét dạ dày bị tái phát thường xuyên mà có vi khuẩn Hp thì rất cần kiểm soát chặt chẽ vì có nguy cơ trở thành ung thư dạ dày, cần phát hiện sớm để chữa trị kịp thời.

Thời gian trị VLDDTT thường kéo dài đòi hỏi người bệnh phải kiên trì, dùng đủ và đúng thuốc. Tránh tình trạng bỏ thuốc nửa chừng hoặc đang điều trị nhưng lại “đổi thầy, đổi thuốc lung tung”.

Bên cạnh việc dùng thuốc, phải có chế độ sinh hoạt, làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, Tránh sự xúc động, căng thẳng thần kinh, phiền muộn thái quá. Phải thật cẩn thận trong dùng thuốc, đặc biệt là thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs).

Cần ăn uống đầy đủ chất, không để đói quá mới ăn cũng không nên ăn no quá, có thể chia nhỏ bữa ăn trong ngày. Tránh hoặc hạn chế dùng gia vị quá cay nóng, bia rượu, thuốc lá.

Vì sao bệnh VLDDTT hay tái phát và cách đối phó?

Ngày nay người ta đã biết lý do chủ yếu VLDDTT hay tái phát là do nhiễm khuẩn Hp, dùng thuốc tiệt trừ Hp không triệt để nên bệnh cứ tái đi tái lại.

Do Hp hiện diện trong đa số trường hợp bị VLDDTT (70-90%) nên trong điều trị viêm loét cần tiệt trừ vi khuẩn này. Và tiệt trừ Hp rất khó khăn vì :

• Trong điều trị lâm sàng chỉ có một số ít KS tỏ ra hiệu quả như: Tetracylin, Amoxicillin, Metronidazol, Clarithromycin, Tinidazol, Furazolidon, Levofloxacin.
• Phải kết hợp hai KS trở lên để tiệt trừ HP.
• Một số KS bị đề kháng rất nhanh (như clarithromycin, metronidazol) đưa đến tỷ lệ Hp kháng thuốc ngày càng tăng.

Để đối phó tình trạng Hp kháng thuốc đưa đến VLDDTD cứ tái đi tái lại, thế giới phải luôn tìm ra phác đồ trị liệu mới tiệt trừ con vi khuẩn quỷ quyệt này. Từ phác đồ chuẩn kết hợp 3 thuốc (omeprazol +amoxicillin+clarithromycin trong 14 ngày) dùng không hiệu quả, người ta tiến tới dùng phác đồ kết hợp 4 thuốc (omeprazol+bismuth subsalicylat+tetracyclin+metronidazol trong 14 ngày), rồi đến phác đồ 4 thuốc điều trị “nối tiếp” (Sequential therapy, 5 ngày đầu: omeprazol+amoxicillin, 5 ngày sau: omeprazol+clarithromycin+metronidazol), mới đây đã phải dùng đến phác đồ “cứu vãn” (Salvage therapy, PPI+amoxicillin+levofloxacin (hoặc moxifloxacin hoặc rifabutin…) trong 14 ngày). Và cứ thế, chắc chắn Hp sẽ lại đề kháng và con người lại phải tìm ra phác đồ tiệt trừ mới.

Có thể  lấy độc trị độc?

Sử dụng men Urease của vi khuẩn Hp để “lấy độc trị độc”

Chính cách sống khỏe của Hp ở dạ dày làm người ta nghĩ đến một phương cách khác chống lại nó. Vi khuẩn Hp sinh sống được trong dạ dày bởi vì chúng thường xuyên tiết ra men có tên Urease phân giải Ure trong thức ăn tạo thành ammoniac và CO₂. Ammoniac do chúng tạo ra sẽ trung hòa acid dịch vị xung quanh tạo thành tiểu không gian trung tính bao bọc lấy vi khuẩn giúp chúng sống sót, tồn tại trong môi trường khắc nghiệt này.

Urease chiếm đến 15% protein vỏ tế bào của vi khuẩn này và có vai trò rất quan trọng đối với sự sống còn của Hp trong dạ dày. Nếu thiếu hoặc làm bất hoạt urease chắc chắn Hp sẽ không tồn tại. Vì vậy, người ta đã nghĩ tới phương cách hỗ trợ việc tiệt trừ Hp bằng cách tác động đến urease do Hp tiết ra như là cách “lấy độc trị độc”.

Ta cần biết, có một cơ chế gọi là miễn dịch ở cơ thể sống là khi gặp một “chất lạ” gọi là kháng nguyên, bản năng sinh tồn của cơ thể sống là nó tạo ra chất gọi là kháng thể chống lại, vô hiệu hóa “chất lạ” đó. Đó cũng là cách các nhà khoa học của viện Nghiên cứu Miễn dịch Gifu (Nhật Bản) lấy “độc” là urease do Hp tiết ra nằm trong vỏ của nó xem như kháng nguyên nhằm sản xuất kháng thể đặc hiệu chống lại để trị “độc” là làm hại con vi khuẩn này.

Cụ thể, các nhà khoa học nuôi cấy Hp trong môi trường với điều kiện thích hợp, thu thập khối tế bào vi khuẩn để trích ra urease tinh khiết. Từ urease tinh khiết của Hp, họ tạo thành hỗn hợp và tiêm vào gà mái để tạo sự miễn dịch. Cơ thể gà mái sau một thời gian sẽ tạo ra kháng thể IgY chống lại urease của vi khuẩn Hp (được gọi là OvalgenHP). Đặc biệt, kháng thể IgY tập trung nhiều ở lòng đỏ trứng gà được sinh ra từ gà mái đã được miễn dịch. Lấy những quả trứng gà này và chiết xuất ra sẽ thu được kháng thể, dùng để hỗ trợ điều trị bệnh dạ dày do khuẩn Hp.

Người ta rất kỳ vọng vào phương cách “lấy độc trị độc” kể trên trong việc trợ giúp bệnh nhân trong quá trình điều trị viêm loét dạ dày do H.pylori, giảm nguy cơ bệnh VLDDTT cứ tái đi tái lại. Sử dụng OvalgenHP  không gây dị ứng cũng như không bị vi khuẩn đề kháng. Thực nghiệm cho thấy, OvalgenHP ức chế men urease trên vỏ của vi khuẩn Hp, khiến nó không tạo được môi trường trung tính che chở chúng, vi khuẩn cũng không bám vào lớp nhầy của niêm mạc, đồng thời vi khuẩn bị tổn thương lớp màng tế bào, bị kết tập lại do đó dễ dàng bị acid dạ dày, miễn dịch cơ thể và các thuốc tiêu diệt. Chế phẩm OvalgenHP được bào chế dưới dạng thực phẩm chức năng phù hợp cho mọi đối tượng trong cộng đồng, sử dụng phối hợp với thuốc làm tăng hiệu quả điều trị cho trẻ em và người lớn đang điều trị bệnh viêm loét dạ dày do H.pylori hoặc dùng cho người dương tính  với H.pylori nhưng chưa có biểu hiện lâm sàng.

PGS.TS. Nguyễn Hữu Đức

Giảng viên Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh

Theo benh.vn

Kháng thể OvalgenHP tác động trên vi khuẩn Hp gây bệnh dạ dày là gì?

GastimunHP – Khắc tinh của vi khuẩn Hp