Phác đồ 4 thuốc có bismuth hiệu quả nhưng khó uống

Trong hướng dẫn mới nhất của đồng thuận Masstricht V (2017), phác đồ 4 thuốc có bismuth được khuyến cáo sử dụng như phác đồ đầu tay thay thay thế cho phác đồ bộ ba kém hiệu quả ở các khu vực có tình trạng HP kháng thuốc cao. Tuy nhiên, hiện nay việc áp dụng phác đồ này còn gặp nhiều khó khăn.

Sự suy giảm hiệu quả của phác đồ bộ ba tiệt trừ Hp

Phác đồ ba thuốc gồm 1 loại PPI (thuốc ức chế bơm proton) phối hợp đồng thời với 2 loại kháng sinh quen thuộc (amoxicillin, clarithromycin hoặc metronidazol) đã được sử dụng rất hiệu quả trong nhiều năm trước đây để điều trị bệnh lý dạ dày do nhiễm khuẩn Hp. Ở năm 2005, hiệu quả diệt Hp của phác đồ bộ 3 ghi nhận vẫn còn trên 90% (Nguyễn Thúy Vinh và cs; Phan Thị Mai Hương và cs). Tuy  nhiên, cho đến năm 2016, tỉ lệ diệt Hp thành công của phác đồ này chỉ còn 34,5% (theo Bùi Chí Nam và cs).

Chính vì vậy mà các chuyên gia tiêu hóa nhận định phác đồ bộ ba không còn phù hợp là phác đồ đầu tay trong điều trị tiệt trừ Hp.  Phác đồ này chỉ nên áp dụng khi có bằng chứng cho thấy bệnh nhân còn nhạy với kháng sinh Clarithromycin hoặc Metronidazole, tức là cần thực hiện kháng sinh đồ cho tất cả bệnh nhân thăm khám. Hiện nay tại Việt Nam, việc áp dụng kháng sinh đồ cho bệnh nhân điều trị lần đầu tương đối khó khăn, một mặt vì chỉ một số ít cơ sở có điều kiện thực hiện, mặt khác vì chi phí cao. Do đó mà hiện nay, phác đồ 4 thuốc thường được sử dụng như là phác đồ đầu tay để thay thế cho phác đồ bộ ba đã trở nên kém hiệu quả.

Phác đồ 4 thuốc có bismuth là gì?

Phác đồ 4 thuốc có bismuth bao gồm 1 loại PPI (thuốc ức chế bom proton) kết hợp 2 loại kháng sinh và bismuth, cụ thể như sau:

• PPI ngày 2 lần trước ăn 30 phút + bismuth (220mg Bi) ngày 2 lần + Tetracyclin 500mg ngày 4 lần + Metronidazole 500mg ngày 3 lần.

Hoặc:

• PPI ngày 2 lần trước ăn 30 phút + bismuth (220mg Bi) ngày 2 lần + Amoxicillin 1000mg ngày 3 lần + Metronidazole 500mg ngày 3 lần.

Hoặc:

• PPI ngày 2 lần trước ăn 30 phút + bismuth (220mg Bi) ngày 2 lần + Tetracyclin 500mg ngày 4 lần + Amoxicillin 1000mg ngày 3 lần.

Thời gian sử dụng phác đồ 4 thuốc có bismuth theo khuyến cáo là trong 14 ngày. Đây là một trong những phác đồ diệt Hp cho hiệu quả tốt hiện nay, tuy nhiên trên thực tế thì việc áp dụng phác đồ này khá khó khăn vì những nguyên nhân sau:

Tác dụng phụ của phác đồ điều trị

Trong một nghiên cứu được thực hiện năm 2018 tại Bệnh viện ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh, mặc dù phác đồ 4 thuốc có bismuth cho hiệu quả diệt Hp lên tới trên 90%. Tuy nhiên có tới 80,5% bệnh nhân trong nghiên cứu gặp tác dụng không mong muốn của thuốc. Những tác dụng không mong muốn phổ biến nhất khi sử dụng phác đồ bao gồm:

• Mệt mỏi
• Buồn nôn, nôn
• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Miệng có vị kim loại
• Mất ngủ
• Nhức đầu

Do những tác dụng không mong muốn này mà chỉ có 85% bệnh nhân tuân thủ phác đồ điều trị tốt (uống trên 90% tổng số thuốc được kê toa). Đây là một vấn đề đáng lo lắng bởi khi bệnh nhân tuân thủ điều trị không tốt sẽ làm giảm hiệu quả điều trị và làm gia tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh.

Cách uống thuốc phức tạp

Có thể thấy, trong phác đồ điều trị có tới 4 loại thuốc khác nhau, loại uống trước ăn, loại uống sau ăn và có loại thuốc uống 2, 3 hoặc 4 lần/ngày. Điều này có thể gây ra phiền toái cho bệnh nhân trong vấn đề ghi nhớ để uống đúng, đủ liều thuốc.

Bên cạnh đó, theo báo cáo thì nhiều đơn vị khám chữa bệnh ở nước ta, nhất là các bệnh viện tuyến cơ sở chưa có bismuth trong danh mục thuốc để cấp phát cho bệnh nhân.

Kháng thể OvalgenHP – Giải pháp trợ giúp mới cho người bệnh

Trong bối cảnh tình trạng khuẩn Hp kháng thuốc ngày một gia tăng và những khó khăn trong việc tuân thủ điều trị thì kháng thể OvalgenHP từ Nhật Bản được coi là một giải pháp hỗ trợ rất hữu ích dành cho bệnh nhân. Đây là loại kháng thể IgY từ lòng đỏ trứng gà được gây miễn dịch với kháng nguyên là men urease của vi khuẩn Hp, vì vậy nó tạo ra những tác động rất độc đáo:

• Giảm khả năng thích nghi của Hp trong môi trường acid dạ dày (do bất hoạt men urease của vi khuẩn)
• Ức chế sự bám dính và ngưng kết vi khuẩn Hp lại thành từng đám, tạo điều kiện cho miễn dịch tự nhiên của cơ thể tiêu diệt vi khuẩn.
• Phá vỡ cấu trúc màng tế bào của vi khuẩn Hp, tạo điều kiện cho thuốc thấm qua và tiêu diệt vi khuẩn thuận lợi hơn.

Kháng thể OvalgenHP có thể sử dụng phối hợp cùng với thuốc để tăng hiệu quả điều trị. Mặt khác, trong một nghiên cứu được thực hiện năm 2015 tại bệnh viện trung ương quân đội 108 thì khi phối hợp kháng thể OvalgenHP với thuốc thì các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân được cải thiện nhanh và rõ rệt hơn. Điều này góp phần giúp làm giảm những khó chịu cho bệnh nhân trong thời gian sử dụng thuốc, tăng khả năng tuân thủ điều trị.