Điều trị đau bụng chức năng như thế nào?

Đau bụng không thể giải thích bằng bất kỳ sự bất thường có thể nhìn thấy hoặc phát hiện được, sau khi kiểm tra thể chất kỹ lưỡng và xét nghiệm thêm thích hợp nếu cần, được gọi là đau bụng chức năng. Đau bụng chức năng có thể gián đoạn (đau bụng tái phát hoặc RAP) hoặc liên tục. Mặc dù nguyên nhân chính xác không được biết, tín hiệu thần kinh hoặc hóa chất do ruột hoặc não tiết ra, có thể khiến ruột nhạy cảm hơn với các yếu tố kích thích mà thông thường không gây đau đáng kể (như căng cơ hoặc đầy hơi). Do sự thay đổi chức năng ruột này, loại đau bụng này thường được gọi là đau bụng chức năng.

Đau bụng chức năng là một trong những vấn đề phổ biến nhất của trẻ em và thanh thiếu niên. Trong thực tế thì   ¼ trẻ em được chẩn đoán có đau bụng chức năng. Theo Rome IV thì  đau bụng chức năng gồm những rối loạn chức năng đường tiêu hóa như:

• Khó tiêu chức năng
• Hội chứng ruột kích thích
• Đau nửa đầu bụng
• Đau bụng chức năng đơn thuần.

Mặc dù đau bụng chức năng không nguy hiểm đến tính mạng của trẻ vì không có tổn thương thực thể. Tuy nhiên đau bụng chức năng gây ra sự khó chịu và có thể tác động xấu đến thể chất của trẻ.

Để khắc phục được đau bụng chức năng ở trẻ thì trước tiên trẻ cần được thăm khám kiểm tra chính xác và loại trừ các nguyên nhân gây ra các bệnh lý khác. Khi không tìm thấy bất kỳ tổn thương thực thể nào thì cần khắc phục tình trạng đau bụng chức năng với mục tiêu là cung cấp một chất lượng cuộc sống thỏa đáng thông qua hỗ trợ, giáo dục, thuốc men và kỹ năng đối phó tốt hơn.

Điều trị  không dùng thuốc

Chế độ ăn uống

Tránh sử dụng những thực phẩm gây kích ứng đường tiêu hóa như: Caffeine, Sô cô la, đậu, bông cải xanh, cải bắp, súp lơ, vv), Thức ăn nhiều dầu mỡ, Thực phẩm giàu chất béo, Thức ăn cay và gia vị,Các sản phẩm làm từ cà chua (sốt cà chua, sốt pizza, sốt spaghetti, v.v.)

Bổ sung chất xơ đầy đủ rất quan trong trong chế độ ăn uống để tạo ra nhu động ruột đều đặn hơn và giảm đau bụng đồng thời tránh ăn những thực phẩm gây khó tiêu, khó dung nạp như: Lactose, Fructose . Lactose và Fructose (Lactose và fructose được coi là chất nền cho quá trình lên men vi khuẩn và sản xuất khí. Do đó, kém hấp thu và không dung nạp với các carbohydrate này có thể gây ra tiêu chảy đầy hơi và thẩm thấu, do đó dẫn đến đau bụng.)

Bổ sung men vi sinh

Hệ vi sinh vật ở người được ước tính bao gồm hơn 1 × 10^14 tế bào vi khuẩn, gấp mười lần số lượng tế bào người. Phần lớn hệ vi sinh vật của con người sống bên trong điều tiêu hóa và một số bằng chứng chỉ ra rằng các vi khuẩn đường ruột của chúng ta thực hiện các chức năng quan trọng sau: (1) Tăng cường chức năng hàng rào ruột;  (2) ức chế liên kết mầm bệnh bằng cách tự liên kết với biểu mô ruột nhỏ và lớn và sản xuất các chất ức chế sự phát triển của các sinh vật gây bệnh khác; (3) điều chỉnh phản ứng viêm ruột bằng cách điều chỉnh lòng dạ dày ruột theo hướng chống viêm; (4) giảm quá mẫn cảm nội tạng liên quan đến cả viêm và căng thẳng tâm lý ; (5) thay đổi quá trình lên men đại tràng bằng cách chuyển đổi carbohydrate chưa tiêu hóa thành axit béo chuỗi ngắn và cải thiện chức năng đường ruột. Nhiều nghiên cứu đã đề xuất một mối liên hệ mạnh mẽ giữa sửa đổi hệ vi sinh vật đường ruột và IBS, táo bón, tiêu chảy và đau bụng chức năng. Theo thời gian, một số chủng men vi sinh khác nhau đã được thử nghiệm là phương pháp điều trị tiềm năng cho trẻ em mắc rối loạn chức năng tiêu hóa, với loại được sử dụng phổ biến nhất là Lactobacilli và Bifidobacteria.

Liệu pháp điều chỉnh tâm lý

Các sang chấn tâm lý trong cuộc sống có thể làm tăng đau bụng như gia đình có người mất hoặc bố mẹ bỏ nhau, vần đề không tốt ở trường học, sự thay đổi các mối quan hệ xã hội, tình trạng hôn nhân và tài chính trong gia đình không thuận lợi. Đây là vấn đề lớn của trẻ tuổi học đường, đặc biệt từ 5 – 10 tuổi. Tâm lí lo lắng của gia đình cũng rất quan trọng như tâm thần của bản thân trẻ, thể hiện ra ngoài bởi các phong cách khác nhau.

Do đó liệu pháp điều chỉnh tâm lý như thôi miên, châm cứu có tác dụng giảm co thắt và giảm căng thẳng suy nghĩ tiêu cực của bệnh nhân về tình trạng bệnh của họ

Điều trị bằng thuốc

Tùy thuộc vào triệu chứng cụ thể mà bác sỹ có thể chỉ định cho trẻ sử dụng một số loại thuốc nhằm làm giảm nhẹ các triệu chứng liên quan tới đau bụng chức năng :

Thuốc chống trầm cảm

Thuốc trầm cảm 3 vòng: hiệu quả không ổn định và tác dụng phụ nguy hiểm nên không khuyến cáo sử dụng cho trẻ em.

Thuốc chống co thắt

Thuốc chống co thắt có tác dụng giảm co thắt cơ trơn đường tiêu hóa thông qua đó cải thiện tình trạng đau bụng chức năng.

Thuốc kháng Histamin H1

Cyproheptadine là một loại thuốc có nhiều cơ chế, bao gồm các đặc tính chống dị ứng, kháng cholinergic và antiserotonergic, cũng như các tác dụng phong tỏa kênh canxi có thể. Nó đã được sử dụng trong kích thích sự thèm ăn và ngăn ngừa đau và nôn trong đau nửa đầu bụng và hội chứng nôn theo chu kỳ. .

Thuốc ức chế axit

Các chất ức chế axit, như thuốc chẹn H2 và thuốc ức chế bơm proton, là một trong những loại thuốc phổ biến nhất được sử dụng ở trẻ em bị đau bụng.

Prokinetic

Các tác nhân prokinetic kích thích nhu động đường tiêu hóa đã được sử dụng cho bệnh nhân mắc FGID, đặc biệt đối với các tình trạng liên quan đến táo bón hoặc làm rỗng dạ dày, chẳng hạn như IBS và chứng khó tiêu chức năng. Thuốc đối kháng thụ thể Dopamine (D2), như metoclopramide và domperidone, cải thiện nhu động dạ dày, nhưng việc sử dụng chúng trong đau bụng chức năng và IBS ở trẻ em bị hạn chế bởi những lo ngại về tác dụng phụ bao gồm phản ứng ngoại tháp, buồn ngủ, kích động và mệt.

Thuốc kháng sinh

Nếu xét nghiệm có HP thì trẻ cần được diệt trừ HP bằng phác đồ kháng sinh (Bài viết chi tiết về vi khuẩn HP: Vi khuẩn HP là gì?)

Tài liệu tham khảo:

1. https://theromefoundation.org/wp-content/uploads/childhood-functional-gastrointestinal-disorders-child-adolescent.pdf
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2904303/

3. https://patients.gi.org/topics/functional-abdominal-pain-in-children/