Trào ngược dạ dày thực quản là căn bệnh khá phổ biến hiện nay với các biểu hiện rất dễ nhầm lẫn sang các bệnh khác như: viêm loét dạ dày – tá tràng, viêm xoang mũi, viêm thanh quản, viêm họng… Đây là một căn bệnh mãn tính dễ tái phát, phải được điều trị lâu dài, kịp thời nếu không sẽ để lại nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm loét dạ dày thực quản, ung thư thực quản.
Nội dung chính
Trào ngược dạ dày thực quản là gì?
Trào ngược dạ dày thực quản có bản chất là sự trào ngược acid dạ dày và một lượng thức ăn từ dạ dày lên thực quản. Sự trào ngược là do cơ vòng thực quản dưới yếu đi hoặc biến dị. Nhiệm vụ của cơ này là cho phép thức ăn đi từ thực quản xuống thượng vị và ngăn thức ăn cùng acid dạ dày đi ngược lên thực quản.
Có đến 60% dân số Việt nam đang mắc phải căn bệnh này. Đa phần bệnh nhân sẽ bị các biến chứng liên quan tới tai mũi họng, viêm thực quản. Các dấu hiệu ở giai đoạn đầu của bệnh không quá phức tạp nên thường bị mọi người bỏ qua. Chính bởi thế, 86% trường hợp phát hiện khi bệnh đã bước sang giai đoạn nặng.
Dấu hiệu bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản thường có các biểu hiện như khó nuốt, ợ nóng, trớ. Cụ thể như sau:
- Ợ nóng: Ợ nóng là cảm giác nóng rát lan từ thượng vị lên dọc đằng sau xương ức, đôi khi lan đến vùng hạ họng hoặc lên tận mang tai, kèm vị chua trong miệng. Triệu chứng phổ biến của bệnh trào ngược dạ dày thực quản là thường xuyên ợ nóng nhưng cũng không có gì bất thường nếu triệu chứng này ít xảy ra. Nếu bạn gặp những cơn ợ nóng nhiều hơn hai ngày mỗi tuần thì dường như bạn đã mắc hội chứng trào ngược dạ dày thực quản. Dịch vị trào ngược lên thực quản chính là thủ phạm gây ra hiện tượng này. Thông thường, chứng ợ nóng thường xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi bệnh nhân cúi gập người về phía trước.
- Khó nuốt: Không phải ai bị trào ngược dạ dày thực quản cũng có biểu hiện chung là ợ nóng. Những người bệnh lớn tuổi không bị ợ nóng mà lại gặp phải triệu chứng khó nuốt. Nhiều trường hợp chỉ khó nuốt với chất lỏng, nhưng một số khác lại thật sự gặp khó khăn trong việc nuốt các chất đặc.
- Khàn giọng, đau họng: Nếu acid dạ dày thường xuyên đi ngược lên thực quản có thể gây ra những triệu chứng khác như khàn giọng, đau họng. Đây là nguyên nhân khi acid dạ dày hoặc dịch mật đi lên thanh quản gây ra tình trạng sưng.
- Nôn: Nôn xuất hiện khi chất lỏng trong dạ dày trào ngược lên miệng. Người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể cảm nhận được vị acid hoặc vị của dịch mật trong miệng họ. Thêm nữa, những người mà mắc triệu chứng nôn răng của họ sẽ bị acid phá hủy theo thời gian.
- Buồn nôn: Một số bệnh nhân thường xuyên trải qua cảm giác buồn nôn. Nếu như bạn thường xuyên trải qua những lần buồn nôn và nôn thì đó là dấu hiệu tốt để bạn nhận biết bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
- Đau, tức ngực: Triệu chứng này khiến cho người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh tim mạch. Bệnh nhân trào ngược cũng có biểu hiện đau, tức ngực, cụ thể là: cảm giác đè ép, thắt ở ngực, xuyên ra lưng, cánh tay.
- Ngưng thở khi ngủ: Những người mắc bệnh trào ngược cũng có thể gặp các vấn đề về giấc ngủ trong đó có ngừng thở khi ngủ. Đây là sự rối loạn giấc ngủ dẫn đến kết quả ngừng thở khi đang ngủ. Chính sự kích thích và đốt cháy của acid dạ dày trào ngược lên thanh quản đã gây lên triệu chứng này.
Biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản gây ra các biến chứng có thể thấy ngay ở đường tiêu hóa mà cơ quan gần nhất phải gánh chịu là thực quản và hệ thống hô hấp. Điển hình là những biến chứng dưới đây:
Hẹp thực quản
Biến chứng thường gặp nhất của bệnh là viêm, loét dẫn đến hẹp thực quản. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng khó chịu như: khó nuốt, đau khi nuốt, đau ngực, đặc biệt đau phía sau xương ức khi ăn uống, giảm sự thèm ăn.
Viêm hệ thống hô hấp
Chỉ một lượng nhỏ dịch axit trào lên được tới đường hô hấp trên cũng có thể gây ra tình trạng viêm họng, viêm mũi xoang, viêm phế quản hay phổi.
Khi dịch acid dạ dày trào vào vùng hầu họng sẽ gây ra những biểu hiện như: ho, khò khè kéo dài, khàn tiếng. Gần đây, các nhà khoa học cũng chỉ ra mối liên quan mật thiết ở những người bị bệnh GERD và tình trạng hen suyễn. Ngoài ra, người bị bệnh trào ngược dạ dày có thể bị mòn răng, viêm tai…
Barrett thực quản
Barrett thực quản là tình trạng các tế bào lót ở vùng thấp thực quản bị biến đổi màu sắc, do sự tiếp xúc lặp đi lặp lại với acid dạ dày. Chỉ có một tỷ lệ phần trăm nhỏ của những người bị trào ngược dạ dày thực quản sẽ phát triển thành Barrett thực quản. Tuy nhiên, sự biến đổi của tế bào trong bệnh Barrett thực quản là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ ung thư thực quản. Đây là một trong những biến chứng rất nguy hiểm của trào ngược dạ dày thực quản.
Ung thư thực quản
Tuy đây là biến chứng hiếm gặp nhưng hoàn toàn có thể xảy ra đối với căn bệnh này, biến chứng này thường gặp ở những người trên 50 tuổi. Các triệu chứng thường gặp khi bị ung thư thực quản như: nuốt nghẹn, trớ, đau sau xương ức, cảm giác đau dai dẳng, khàn tiếng, ho khạc liên miên, đau ngực, hội chứng nhiễm trùng nổi bật. Cũng có thể, bạn thấy sự xuất hiện hạch to ở hố thượng đòn bên trái hoặc cả 2 bên. Người bệnh sau một thời gian mắc bệnh thì bị sút cân nhanh, suy dinh dưỡng. Ngoài ra còn có một số biểu hiện như: da sạm, khô, các nếp nhăn nổi rõ, trong đó, mặt và hai bàn tay có nhiều nếp nhăn nổi rõ và dễ nhận thấy nhất.
Cách điều trị và chăm sóc người bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Cách điều trị trào ngược dạ dày thực quản
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản thường điều trị bằng phương pháp nội khoa và phương pháp phẫu thuật. Đối với điều trị nội khoa, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị bằng thuốc có khả năng trung hòa acid, ức chế cơ thể bơm proton. Bên cạnh đó, người bệnh cần có chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý để không ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh.
Với những trường hợp điều trị nội khoa nhưng không đạt kết quả, bác sĩ sẽ chỉ định sang phương pháp phẫu thuật.
Ngoài ra, người bệnh trào ngược dạ dày còn có liệu pháp điều trị vị trí: Điều trị vị trí là cách tiếp cận được thử với tần số tăng dần để giúp giảm bớt các triệu chứng cho người bệnh. Qua những vị trí trên cơ thể, đặc biệt là khi ngủ, bạn có thể làm giảm ợ nóng và các triệu chứng của bệnh gây ra. Triệu chứng tồi tệ nhất của bệnh là vào ban đêm ảnh hưởng đến giấc ngủ của người bệnh. Liệu trí điều trị vị trí bao gồm những lưu ý sau:
- Gối cao đầu khi ngủ: Gối cao khi ngủ sẽ giúp cho thực quản cao hơn dạ dày nên acid dạ dày không trào ngược lên thực quản được. Độ cao tốt nhất là kê gối cho đầu người cao lên khoảng 15 – 20cm.
- Nằm nghiêng sang bên trái: Nằm nghiêng sang bên trái cũng là tư thế giúp cho thực quản cao hơn dạ dày
- Lưu ý khi nâng đồ thì bạn nên ngồi xổm xuống thay vì việc cúi xuống hoàn toàn. Điều này sẽ giúp cho thực quản cao hơn dạ dày làm giảm bớt nguy cơ trào ngược. Ngoài ra, khi bạn ăn nên cố gắng ngồi ở tư thế thẳng lưng nếu không sẽ tạo cơ hội cho acid trào ngược lên thực quản.
Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh
Nhóm thực phẩm an toàn cho người bệnh trào ngược dạ dày thực quản:
- Hoa quả: Táo tươi, táo khô, táo ép, chuối
- Rau củ: khoai tây, cải xanh, bắp cải, cà rốt, đậu xanh, đậu Hà Lan
- Thịt: Thịt bò nạc, lòng trắng trứng, ức gà bỏ da, cá
- Bơ sữa: Phô mai bò hoặc dê, kem – phô mai (không chất béo), sữa chua (không chất béo), phô mai đậu nành (ít chất béo)
- Ngũ cốc: Bánh mỹ, bánh quy, bánh quy bơ, bánh xốp giòn không béo, ngũ cốc hoặc bột yến mạch, cơm, bánh gạo
- Đồ uống: Nước tinh khiết, nước khoáng
- Đồ béo, dầu mỡ: gia vị, salad ít chất béo
- Bánh/ Bánh ngọt: bánh không chất béo, thạch đậu, bánh quế, khoai tây nướng
Nhóm thực phẩm người bệnh trào ngược dạ dày thực quản nên tránh:
- Hoa quả: chanh, cam, bưởi, việt quất, cà chua
- Rau, củ: Khoai tây chiên, hành tây
- Thịt: Thịt bả vai bò, thịt thăn có vân, thịt trâu, thịt gà chắc
- Bơ sữa: sữa chua, sữa trứng, kem, phô mai tươi
- Ngũ cốc: Mỹ ống và pho mát, Spagetti với nước sốt
- Đồ uống: Rượu, bia, cà phê, các loại đồ uống có ga, trà
- Đồ béo, giầu mỡ: Gia vị, salad nhiều chất béo, kem, dầu hoặc giấm
- Bánh/ Bánh ngọt: Bánh bơ giàu chất béo, socola hạnh nhân, socola, bánh rán, bánh ngô, bánh khoai tây
Xem thêm: Người bệnh trào ngược dạ dày nên ăn gì và kiêng gì?
Ngoài việc điều trị và thay đổi chế độ dinh dưỡng phù hợp cho người bệnh để giảm stress và giúp cho hệ tiêu hóa người bệnh tốt hơn thì người bệnh trào ngược dạ dày nên có 1 chế độ luyện tập thể dục nhẹ nhàng như: yoga, chạy, thái cực quyền, aerobics, đi bộ, khiêu vũ…
Trên đây là tất cả những thông tin bạn cần nắm rõ về bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Hy vọng qua bài viết này, các bạn sẽ có phương án phòng tránh và điều trị căn bệnh này một cách hợp lý. Chúc các bạn khỏe mạnh!